Dunning–Kruger Effect

İki psikolog olan David Dunning ve Justin Kruger, 1999 yılının Aralık ayında yayımlanan Journal of Personality and Social Psychology dergisinde, Charles Darwin'in şu sözüne atıfta bulunarak kendi isimlerini verdikleri bir teori ortaya atmışlar;

"Ignorance more frequently begets confidence than does knowledge" 

Türkçesi; "cehalet, gerçek bilginin aksine, kişinin kendine olan güvenini arttırır" 'dır.

Peki bunu nasıl test etmişler derseniz, bir grup öğrenciyi alıp test yapmışlar ve demişler ki; cevapladığın soruların yüzde kaçını doğru yaptığını düşünüyorsun?

Yüzdeleri normal sayısa çevirirsek 20 soru sorduklarını varsayalım;

18 ve üstü soruya doğru cevap veren denekler ortalama 14 soruya doğru cevap verdiklerini düşünmüşler,

2 soru ve altına doğru cevap verenler ise testin %60'ına yani en az 12 soruya doğru cevap verdiklerini söylemişler.

Açıkça görüldüğü üzere burada bir kendini değerlendirememe problemi var. Aslında bu konuyu çok güzel anlatan bir atasözümüz var; 

"Cahil cüretkar olur, kendini alim sanır."

Bu teoriye göre kişi kendi cehaletinin farkında değildir, bu nedenle kendi bilgisini, çok daha fazla bilgiye sahip kişiden üstün sanar ve kendi bildiğinin yanlış veya eksik olduğunu kabul etmesi çok zordur.

İtiraf etmek gerekirse ben de zaman zaman bu tanıma uyan davranışlar sergilemiyor değilim, örnek vermek gerekirse 5. ve 6. dönem aldığım haberleşme ve alan derslerine geceler boyu çalıştıp fena olmayan notlar almama rağmen yine aynı dönemler aldığım ekonomi ve iş hukuku gibi bunların yanında çok kolay kalan derslerin konularını nasıl olsa biliyorum havalarına girip, neredeyse hiç çalışmayarak aldığım daha kötü notları düşündüğümde hala hayıflanırım.

Aslında bu işin diğer yönü bence daha önemli bir sorun, bilen kişinin tevazu göstermesi ve çekingenliği. Dunning ve Kruger, niteliksiz insanların bu kadar kendilerine güvenmelerini, iş veya başka alanlarda yükselmelerini, nitelikli insanların mütevaziliklerinden dolayı arka planda kalmaları nedeniyle meydanı boş bulmalarından kaynaklandığını söylemişler. Zira nitelikli insanlar bu kadar tevazu göstermese, belki bilgisiz insanlar hayatımızda bu kadar yer edinmeyebilirdi.

Eminim benim gibi siz de düşündüğünüzde aklınıza o kadar çok örnek geliyordur ki siyasetçisinden, tv yıldızına, futbol yorumcusuna kadar bu sendromdan muzdarip ama haberi olmayan, dünyanın gelmiş geçmiş en çok rastlanan hastalığı bile olabilir bu sendrom.